पु. लं. चे एक वैचारिक पत्र.

काही दिवसांपूर्वी एका मित्राने हे पु.ल. ने कोण्या एका चंदुला लिहिलेले पत्र मला forward केले होते. थोडंसं वैचारिक आहे. वाचताक्षणी म्हणलं blog वर टाकलंच पाहिजे. आज संधी मिळाली. खरा आज अजिबात Philosophical मूड नाहीये, आणि अशावेळी खरतर ९० टक्के विचार करायला लावणारे लेख नक्को वाटतात किव्वा थोडक्यात डोक्यात जातात. पण पु. ल.!!!! काय level असावी माणसाची! थोडक्यात लिहितात जीवनाबद्दल काय विचार करावा, मरणाबद्दल काय करावा, प्रेयसी/बायको बद्दल काय करावा, वाचून मन शांत होऊन गेलं माझं. म्हणजे सुखी शांत, शांत सुन्न नव्हे. वाचा, बघा तुम्हाला आवडतंय का!

रात्रीचे पावणे अकरा वाजले आहेत आणि मी रेडिओतून एक संगीतिकेचा कार्यक्रम प्रोड्यूस करून आताच घरी आलो आहे. तुझे पत्र वाचले. सुनीता सातार्‍याला बाबांकडे गेली आहे. वास्तविक पत्र तिला आहे पण तुझ्या पत्राला उत्तर लिहावेसे वाटले म्हणून उत्तर लिहायला लगेच बसलो. मला गेल्या कित्येक दिवसांत शांतपणे स्वस्थ बसायला फुरसदच मिळाली नाही. हा ऑपेराच घे. गेले आठ दिवस मी राबतो आहे. आज ९ ३० ते १० हा कार्यक्रम झाला. स्वर हवेत विरून गेले. मला फक्त थकवा उरला आहे. मी विचार केला – फक्त थकवा च उरला आहे का?

वास्तविक विचार केलाही नसता. लाथ मारून वळकटी उघडली असती आणि घोरायलाही लागलो असतो. पण तुझ्या पत्राने थकलेल्या अवस्थेतही विचार करायला लावले. आणि जसजसा विचार येईल तसतसा मी लिहिणार आहे. किंवा पेन आणि कागदाच्या सहाय्याने विचार करणार आहे.

तुझ्या सर्व पत्राचा सारांश हाच आहे की हे सारे आहे तरी काय? जुन्या लोकांनीही हा प्रश्न विचारून घेतला आहे. कस्त्वम? कुत: आयात:? तू कोण आहेस? कुठून आला आहेस?

पण सगळ्यात महत्वाचा प्रश्न मला वाटतं हा नाही. तू कशासाठी आला आहेस हा प्रश्न महत्वाचा आणि काण्ट पासून विनोबांपर्यंत सर्वजण त्या प्रश्नाचं उत्तर शोधत आहेत. त्या थोरांच्या मानानं आपण अल्पमतीच. पण तू कशासाठी आला आहेस? हा प्रश्न सुचण्याचं भाग्य ज्यांना ज्यांना लाभलं; ते तुझ्या पत्रामुळं तुलाही लाभलं आहे, असं मला वाटलं; ते धन्य आहेत. हा महान प्रश्न आहे. मनाच्या महान अवस्थेत हा प्रश्न सुचतो.

तुझं विमान ज्याप्रमाणे जमिनीवर स्वत:चा पंखा नुसताच फिरवीत राहिलं तर त्याला अर्थ नाही त्याचप्रमाणे मन देखील जागच्या जागी नुसतं घुमत राहिलं तर त्याला किंमत नाही. जमिनीवरचे पायच सोडून एक उड्डाण घ्यावं लागतं आणि अलिप्तपणाने भूगोल पाहिल्यासारखा जीवनाचा विचार करावा लागतो.

पण हा विचार करताना आपल्याला त्याचे उत्तर देण्याची ताकद आहे, अशा अहंकारानं जर विचार सुरू झाला तर उत्तर कधीच सापडत नाही. त्याला संपूर्ण निर्मम व्हावं लागतं आणि घोडे पेंड खाते ते इथेच.

तू तुझ्या पत्रात अखिल स्त्री जातीला अत्यंत हीन लेखून मोकळा झाला आहेस. बायका मूर्ख! का – तर तुला त्यांच्यात अजिबात अर्थ आढळत नाही. पण अशाच तुला मूर्ख वाटलेल्या बाईचं छोटं पोर पाहिलं आहेस न तू? त्याचं ती सर्वस्व आहे कारण त्याच्या सुखदु:खाशी तिच्या इतकं कोणी रममाण झालं नाही. आणि माणसाला काय हवं असतं ठावूक आहे? स्वत: शी एकरूप होणारं दुसरं कोणीतरी! काय भयंकर अहंकार आहे नाही?

तुझ्याशी स्वत:चं ‘स्व’त्व विसरून आपलं सर्वस्व अर्पण करणारी व्यक्ती हवी आहे. पण तू असा विचार केला आहेस का? तू कुणाच्यात तुझा ‘स्व’ अर्पण करायला तयार आहेस का? निर्मम होऊ शकतोस का? नाही! तू होऊ शकत नाहीस. मी होऊ शकत नाही. होऊ शकतात फक्त स्त्रिया. ज्यांची तुला अजून ओळख पटली नाही.

तुझी आई पहा. ती आप्पांसाठी जगते. तिला वैयक्तिक महत्वाकांक्षा नाही. सुनीता स्वतंत्रपणे खूप गोष्टी करु शकली असती. तिच्यात असामान्य बुध्दीमत्ता आहे. पण तिने आपले सर्वस्व माझ्यासाठी ठेवले. माझ्याशिवाय तिला विचार नसतो. इतके आपण पुरुष समर्पणाच्या वरच्या अवस्थेला नाही जाऊन पोहोचत. दु:खे निर्माण होतात ती इथे!

तू सदैव मृत्यूच्या छायेत वावरत असतोस. मी देखील ऑफिसमध्ये रोज सोनापुरावरून जातो. अनेकांची अंतिमयात्रा मला दिसते. विचार येतो सारा अट्टाहास यासाठीच का करायचा? लिहायचं – नाटकं लिहायची – विनोदी साहित्य लिहायचं-गायचं – गाणी करायची – कशासाठी? शेवट तर ठरलेलाच आहे. पण हे सारे विचार कुठून उत्पन्न होतात. त्याची गंगोत्री कोणती? त्याची गंगोत्री आपल्या अहंकारात आहे. मी आहे तर जग आहे. किंबहुना सारं मला आवडेल असं असलं तरच त्या अस्तित्वाला किंमत आहे. या विचारातून नक्की काही संभवत असेल तर दु:ख! निराशा!. तुला असल्या निराशेने घेरले आहे.

तुला वाटतं मी फ्लाईंग का करावं? चंदू – कारकुनांनी तरी मानेचा काटा मोडेपर्यंत का झिजावं? भंग्यांनी संडास साफ का करावे? स्त्रियांनी बाळंतपणाच्या यातना का भोगाव्या? इतकंच काय गाणाऱ्यांनी का गावं? चित्रकारांनी चित्रं का काढावी? जगात कुणी कुणाला दु:ख का द्यावं या प्रश्नाइतकाच जगात कुणी कुणाला आनंद तरी का द्यावा हा प्रश्न विचारता येण्यासारखा आहे. शहाण्यांनी या प्रश्नाच्या मागे लागू नये. कारण हे सारं काय आहे कशासाठी आहे याचं उत्तर कुणालाही सापडलं नाही. हे आहे हे असं आहे. यात आपल्याला होऊन अर्थ निर्माण करायचा आहे. नाही तरी फूल म्हणजे काय असतं? काही स्त्रीकेसर काही पुंकेसर एक मऊमऊ तुकड्यांचा पुंजका एवढंच ना? पण आपण त्याला अर्थ दिला. कुणी ते प्रेयसीला दिलं. कुणी देवाला दिलं. कुणी स्वत:च्या कोटाला लावलं आणि फुलाला अर्थ आणला. जीवनालाही असाच अर्थ आणावा लागतो. आणि तो अर्थ काहीतरी घेण्यात नसून काहीतरी देण्यात असतो. जीवनाला आपण काहीतरी द्यावे लागते. अगदी निरपेक्ष बुध्दीने द्यावे लागते. आणि मग जीवनाला अर्थ येतो.

हवेत विरणाऱ्या अल्पजीवी स्वरांची संगीतिका आज नदीत दीपदान करतात तशी मी सोडली. कुणाला आवडेल कुणाला नावडेल. कुणी माना डोलावतील कुणी नाकं मुरडतील. मला त्याचं दु:ख वा आनंद होता कामा नये. दु:ख झाले पाहिजे ते देताना झालेल्या चुकांचे, अपूर्णत्वाच्या जाणीवेचे. आनंद झाला पाहिजे ते करताना झालेल्या तन्मयतेचा! बस्स. एवढेच करण्यासाठी आपण इथे आलो आहे.
तुकोबा म्हणतात याचिसाठी केला होता अट्टाहास, शेवटचा दीस गोड व्हावा. मी म्हणतो रोजचा दीस गोड व्हावा हा अट्टाहास हवा. कारण रोजच्यातला कोणता दिवस शेवटचा आहे हे कधी कुणाला आधी कळलं आहे? आईला पोरापासून काही घेण्याचा आनंद कुठे असतो? पोराला जन्मल्यापासून ती देत येते. तू कधी वासरू पीत असताना गाईचे समाधानी ध्यान पाहिले आहेस का?

जीवनाचा मळा आपण शिंपावा. उगवलं तर उगवलं मग कुठल्याही क्षत्रात तू ऐस. वैमानिक ऐस अगर हमाल ऐस. बोजा टाकायचाच आहे. तो आनंदाने टाकावा. वैतागाच्या ठिणग्या लगेच पायाखाली विझवाव्या. वैताग कंटाळा मलाही येतो. क्षुद्रपणा दिसतो. स्वार्थ दिसतो. पण तसा आपल्यातही कुणाला आढळणार नाही ना याची चिंता असावी. म्हणजे मग जगण्याला धार येते. मनाचा आम्ल झडतो.

तू हे फिलॉसॉफर वाचण्यापेक्षा ललित लेखक वाच. डोस्टोवस्की – गोर्की – डिकन्स – शेक्सपियर वाच. जीवनाला रंग देणारी माणसे ही. तत्वद्न्यांचं आणि माझं कधीच सूत जमलं नाही. शून्याला भागत बसणारी मंडळी करायची आहेत काय? त्यापे्क्षा तुझ्या दारासमोर फुलबाग करायला लाग! जीवनाचा आनंद अत्तराच्या कुपीतले झाकण उघडल्यासारखा दरवळायला लागेल आणि ऐसा मझा येईल!

लग्न जरूर कर पण गरिबाच्या रसिक सालस पोरीशी कर. तिला चित्रकला येत असावी. तिला ते नाहीतर संगीत यावं. पण केवळ दिखाऊ ऍकम्प्लिशमेंट्स नव्हेत हं. अगदी खऱ्या तिला आपल्या कलांची जोपासना करता येईल अशा स्वास्थ्यात ठेव. ती तुला जीवनाचं नवं दर्शन घडवील आणि चंदोबा ही शक्ती फक्त स्त्रीत असते. परमेश्वराची ही अगाध कृती आहे. साऱ्या जिवीताची जी प्रेरणा आहे, ती स्वत:ही हे पुष्कळदा विसरते आणि वेड्यासारखे वागते. हे दुर्दैव आहे.

तुझे सोबती अचानक गेले आणि तुला दु:ख झाले. साहजिक आहे. अंतर्मुख होणंही साहजिक आहे. तू म्हणतोस की their deaths were not justified.

My dear boy, whose deaths are justifiable?

माझा एक भाऊ औषधांच्या अभावी वयाच्या अकराव्या वर्षी वारला. माझे वडील अत्यंत निर्व्यसनी होते, निष्पाप होते, प्रामाणिक होते. ते पन्नाशीच्या आधी हृदयविकाराने वारले. परवा मुंबईत गोळीबारात माणसं मेली. आणि हिरोशिमा? त्याबद्दल लिहायला हवं का?

ज्या दिवशी जन्माला येणं जस्ट्फाइबल होईल त्या दिवशी आपण मरणाचं जस्टिफिकेशन शोधत बसू. पण आज हाती आलेल्या क्षणाचं सोनं करायचं आहे.

जीवनाच्या त्या क्षणांची मजा हीच की ते दुसऱ्याला दिले तर त्या जीवनाचं सोनं होतं नाहीतर शुध्द माती. आपलं जीवन मातीमोल वाटायचं सुध्दा एकच कारण की मला दुसऱ्याच्या जीवनात सुख कसं देता येईल याचा विचार अस्वस्थ करीत नाही. आणि तो ज्यांना अस्वस्थ करतो ते भाग्यवान जीवनाला अर्थ आणतात.

तुझं पत्र मी सुनीताला पाठवीन. तिचं उत्तर तुला येईलच. १२ वाजत आले. आता थांबतो.

.

कळावे,

.

भाई.

Source for the quoted letter: http://cooldeepak.blogspot.com/2010/11/blog-post_22.html
Main source: Unknown. (Arthat, agadi original source Pu. La. asanar asa Andaaz ;))

Sense of sound and Mechanical Engineering.

I am a Mechanical Engineer. So I like to think that everything that happens in this world can be explained with Mechanical Engineering or Mechanical Engineering plays an important role in everything that happens around us. (I sometimes conveniently convert physics into Mechanical engineering while thinking of a problem and tell friends, see being a Mechanical Engineer I can solve this problem :))

Anyway, sometime last week, I was reading Modern Compressible Airflow by John D. Anderson, for understanding some things about shock waves and compressible flows in general when I came across this wonderful paragraph in that book, which I thought I should share.

"As you read this page, look up for a moment and consider the air around you. The air is composed of molecules that are moving about in random motion with different instantaneous instantaneous velocities and energies at different times. However, over a period of time, the mean molecular velocity and energy for a perfect gas can be defined as a function of temperature only. Now assume that a small firecracker denotes nearby. The energy released by the firecracker is absorbed by the surrounding air molecules, which results in an increase in their mean velocity. These faster molecules collide with their neighbors transferring some of their newly acquired energy. In turn, these neighbors collide with others resulting in a net transfer or propagation of the firecracker energy through space. This wave of energy travels through air at a velocity that must be somewhat related to the mean molecular velocity, because molecular collisions are propagating the wave. Through the wave, the energy increase also causes the pressure to change slightly (also density, temperature). As the wave passes you by, this small pressure variation is picked by your eardrum and is transmitted to your brain as the sense of sound."

Call me insane for this, but this description of a sound wave is insanely beautiful!!!

Leechblock, a real cool tool to Limit access to website that won't let you work!

I just started a Ph. D. in Mechanical Engineering at Johns Hopkins University. I am figuring out a lot of funny (basically geek, but funny to me!) stuff, so I might as well post it.

For starters, these days, I read a blog of a certain Prof. Matt Might from Utah. He writes a lot about how to and how not to do stuff when you are doing a Ph. D. IMO, Being a grad student is often much more about self-motivation and restricting your non-productive time to a minimum as there is much more freedom as compared to a job and getting lost in that freedom is very easy. On these lines, it can be very productive if we can restrain from visiting the social websites again and again just to find no updates at all! A particular tool I picked from his blog is how to use Firefox to block access (or limit access) to certain websites.

Apparently, you can use this tool: Leechblock (http://www.proginosko.com/leechblock.html) to use, say Facebook only 5 minutes per hour from 9 to 5 PM on Monday to Friday, only 15 minutes per hour rest of the weekdays and limitless access on the weekends. I am sure people doing a Ph. D and other people (however unimportant some might say ;);)) may find this useful. I will post more as I find out about it!!

Entropy, Canonical Ensemble, Partition function on my mind, better get back to that before I get back to facebook again!
Ravi.

माझ्या ब्लॉग चा पुनर्जन्म!

बरेच दिवसांनी काही तरी लिहावे असं वाटतंय... माझा मागचा blog post टाकून आता जवळ जवळ दोन वर्ष झाली. हा हा, पण तशी म्हणाल तर हि दोन वर्ष फार पटापट गेली. मी सप्टेंबर २००८ मध्ये अमेरिकेला आलो आणि मग कधी कामात अडकून गेलो हे कळलंच नाही. असं मुळीच नाही कि मी कामात  खूप दिवे पाजळले आहेत पण गेले दोन वर्षात मी फारशी पुस्तक वाचली नाहीत, ना फार सिनेमे पाहिले (इथे अमेरिकेमध्ये नाटकं पाहण्याची अपेक्षा करणं, हे जरा जास्ती होईल, मग ते मराठी असावं आणि वरती प्रायोगिक असावं अशी अपेक्षा करणं तर पाप आहे!) , न हि फार नवीन गाणी ऐकली न काही कला शिकलो आणि ना कोणाला मारला (हे बळच आहे, पण मुद्दा अधोरेखित करण्यासाठी वापरलय सो, भा. पो.), एकंदरीत स्वतःला असा वेळ देण्यात मी अपयशी ठरलो.

आता मी माझं मास्टर्स इन सायन्स संपवत आणलं आहे, सो (मी खूप प्रयत्न केला पण सो साठी मराठी शब्द सापडत नाहीये!!!, मी आता इथपर्यंत आलो आहे SO माझी नेक्स्ट लोगीकॅल स्टेप हि आहे, असं असं झाला आहे SO तसं तसं करायचा Plan आहे. सो, सो, सो!!!) अ'सो'. मुद्दा असा कि सध्या मास्टर्स इन सायन्स संपत आल्याकारणाने थोडा वेळ मिळतो आहे. (आधीही हा वेळ असावाच माझ्याकडे, पण जसा तुम्हाला महिन्या अखेरीस हे इतके पैसे जातात कुठे असा प्रश्न पडतो आणि निरुत्तर करतो, तसेच मी गेले दोन वर्ष फावल्या वेळात केलेल्या गोष्टींची बेरीज शून्य च येतीये किती हि वेळा केली तरी!)  आणि बरीच पुस्तके वाचणे, सिनेमे पाहणे, नवीन नवीन ब्लॉग्स वाचणे, थोडा व्यायाम करणे, गाणी ऐकणे अशा गोष्टी चालू केल्या आहेत. खरतर मी गाणी ऐकत नाहीच मुळी. मी गाणं ऐकतो. मी एकच गाणं ऐकतो. खूप वेळा, इतकं कि मी, माझे रूम मेट्स, माझे इतर मित्र मैत्रिणी आणि माझा अमेरिकन labmate कंटाळले कि साधारण अंदाज येतो, कि मी मग मी पुढचं गाणं ऐकतो. सध्या मी ईश्क़िया मधला 'दिल तो बच्चा है जी' वर अडकलोय. असो.

आता थोडा वेळ मिळतो आहे, तर (So नव्हे तर! तर!! ) थोडा लिहायचा देखील विचार आहे. आज मराठी मध्ये  लिहायचा पहिला प्रयत्न (म्हणजे देव नागरी मध्ये कॉम्पुटर वर लिहायचा, तसे बरेच निबंध आणि काय काय लिहिलं आहे मी मराठी मध्ये), पण फार काही लिहिण्याजोगं डोक्यात येत नाहीये नेमकं, तर म्हणलं  काहीतरी लिहून चालू तर करावं! खरंतर एक दोन चार गोष्टी डोक्यात आहेत (हे म्हणजे अत्र्यांनी 'तो मी नव्हेच' खूप यशस्वी झाल्यावर दिलेल्या मुलाखतीच्या तोर्यात होतंय पण, खरच लिहायचा प्रयत्न करणार आहे ओ!) त्या सुदैवाने पुढच्या काही पोस्ट्स मध्ये दिसतील अशी अपेक्षा.

बाकी सर्व क्षेम कुशल.
- रवी यत्नाळकर.

What if this is as good as it gets?

Namaskar...

Sorry for non-marathi readers, I don't have much on offer here for u guys, cuz although Hindi is my national language, I can't speak it properly leave alone writing in it, and I swore to god that the GRE essays I had (ctrl + i, u, b) to write to make it here to US of A were the last literary articles I would write (or basically I am too comfy in my mother tongue)

Barech diwas kahitari lihayacha ahe... pan mag te lokanna awadala pan pahije ani Philosophical pahije kiwwa chhan prawas warnan pahije nahitar kawita kiwwa kahitari chhan goshta...

Pan mag wichar ala ki he asa karat rahilo tar kahi lihina honarach nahi... So random thoughts lihave asha matawar yeun pochalo... Karan tasa baghayala gela tar awaghad random pustaka ani articles pan lihinare lihitatach ani te wachanare pan asatatach...

Prastawana sampali. Ek prashna. Tumhala asa hota ka ho kadhi "me?? haaah shakyach nahi".
Thoda detail madhe explain karato, for instance... ha mulaga bawalat ahe, thoda gharapasun dur gela kay lagech senti zala.. Mhanje maanya ahe ki gharapasun dur asana awaghad ahe and all that jazz, tari this can never happen to me.. Malahi asach watat hota, ithe americet yayacha adhi, all my fellow Indian friends can make all the poems they want abt how they miss their cities and family and friends, but me? NO WAY, me layy bhari, tasa lahanapanipasun me jara kamich emotional ahe so ulat tithe gelyawar wisarayala hoil kay hich bhiti...

Pan nahi itaka sopa asata tar kay na... (tar kadachit me kharach lai bhari asato)...

Me hi tasach, after getting over the sweet honeymoon period in here, here I am, thinking, was it worth, was it worth to come here? to leave a well settled job? was it worth to leave all the n parameters behind? was it worth to come here, at all? Kay thevala mage?

ek nokari, barech paise denari, ek chhokari (nahi he SAF khota ahe pan te yamak julatay.... aso.)

aai baba...
aaicha satat orada ani tichyach hatacha batate wada...
ticha he kasala drawing ahe re? ani mag mechanism wagere explain karayala lagalyawar "aso, aso ata motha zala asashil tari dahawiche sansrit che shlok mich path karun ghetale hote..."

babanche kay chalu ahe, to tuza boss kay mhanato ahe, project war load ahe ka kaay? kahi navin kelas ka aaj officat? ase prashna ani evadha ushir? company chi party? masti control madhe kara!! mitrakade jayachay ratri? tuza tuch sang aai la, me nahi madhe padanar... bar thik ahe he shewatacha ha pan... ase tyanche bol...

Mitra-mandali...
Talajai chya tekadi war pratyek parikshenantar jaun mitranbarobar mothya gappa marane (shewatacha athawatay tyapramane mi amacha anek dhandyamadhala {joint venture, of course} Design in charge asanare ani Steel Mill cha dhanda bahutek mi pahin)... Bavdhan chaupati la jaun khali Bangalore highway kade ani 'Bangalore 845kms' hi pati pahane, andharya ratri lapun chhapun analeli Car band padalyawar alele tension ani gadi dhakalay adhich nithalanare ghamache themb... Asankhya wela ha apala Goa trip marayacha shevatacha chance ahe, ani hyaweli how is it goin to be better than those guys who went to some XYZ place.. ani mag nothing falling into place and loosing out on one or two members of the group and then again again and again going for a 3 day trip in the same Konkani village and staying in the same hotel in the same room and doing the same Shekoti at night routine (with changing dinner menu and starters et al every passing year, if u know what I mean, ;) )

He asa sagala miss karat majal dar majal karat me jithe ahe tithe yeun pochaloy ani wichar karatoy ki mi kuthe ahe?

Uttar kathin ahe mitranno, bhalya bhalyanna te milala nahie, he thodafar Koham cha lineswar jatay... "Welcome to the real world, it sucks, u r gonna love it" asa Monica Rachel la mhanali hoti 'on ur own' life baddal, attaparyant it sucks paryant pochalo ahe to pudhacha bhag jara awaghad ahe ka ani kasa te samajayala...

Pan mag kharach, kharach he sagale mage nahi thevalay, he jithe tithe gheun firatoy ani kadachit ithe nasato alo tar itaka he sagala kimaticha (Anmol ha shabda jara jad ahe ani thoda sa trinmul {of trinmul congress} chi athawan deto mala, so to nako) nasata watala.

Ithe baryach navin goshti karato... diwasatun 4 tas kam karunahi dar roj thoda navin changala shikato... Ithe swatah bhandi dhun, swatacha swata swayapak karun khato ani 'on my own' ahe ani 'on my own' che barech navin rules shikatoy....

Kalel kalel... Itaka hi kahi awaghad nasawa... For the least, mala to Jack Nicholson cha "What if this as good as it gets" asa doubt tar nahi padat tya mazya mage thevun alelya wishwat rahun!!!

Ends rather abruptly (ghadyal 357 dakhawatay ani mazya mitranni olakhala asel ki te ratriche asawe),
Mai Richard Bach banana chahata hun etc etc.....
Ravi.

Hi...

Hi...
Just checking on if this thing works out fine... First time poster...